De mogelijkheid om online aankopen pas achteraf te betalen is riskant voor jongeren. Dat stelt de Autoriteit Financiële Markten bij de presentatie van haar jaarverslag.
Bij online aankopen kunnen consumenten achteraf betalen via aanbieders van ‘Buy Now, Pay Later’ (BNPL), zoals Riverty en Klarna. Tussen 2021 en 2022 daalde het aantal gebruikers van die diensten. Wel nam bij de jongste leeftijdsgroep het aantal transacties per gebruiker opvallend toe. Bij gebruikers tussen 18 en 25 jaar steeg het aantal transacties van gemiddeld 5,5 in 2021 naar 7,6 in 2022. Dat is een stijging van 32 procent. Het is zorgwekkend dat juist onder jonge klanten het aantal transacties het hardst groeit, aldus de AFM. Jongeren zijn financieel kwetsbaarder, doordat zij vaak nog geen financiële buffers hebben opgebouwd.
18- tot 25-jarigen kregen in 2022 ook vaker dan in 2021 te maken met aanmaningskosten en incassobureaus. Aanbieders brachten in 2022 bij 13,2 procent van de 18- tot 25-jarige gebruikers aanmaningskosten in rekening, tegen 12,9 procent in 2021. Ze droegen in 2022 3,9 procent van deze gebruikers over aan een incassobureau, tegen 3,7 procent in 2021.
Ook Hannes van de Ven van het Nederlands Jeugdinstituut ziet BNPL-diensten als een risico voor jongeren. ‘Bij jongeren is de hersenontwikkeling nog niet afgerond. Daardoor zijn ze wat impulsiever dan volwassenen. Ze geven sneller geld uit zonder er goed over na te denken. Uit eerder onderzoek van het Nibud weten we ook dat jongeren eerder dan 30-plusssers geneigd zijn om geld te lenen als ze iets willen kopen, in plaats van te sparen. En de AFM laat nu zien dat het percentage jongeren die moeite hebben om op tijd te betalen toeneemt. Daardoor kunnen de kosten van online kopen snel oplopen.’
Verder waarschuwt de AFM voor het gebruik van BNPL-diensten door minderjarigen. In 2023 vonden bijna 600.000 betalingen plaats van rekeningen van minderjarigen waar een BNPL-aanbieder bij betrokken was. Het waren hoofdzakelijk rekeningen van 13- tot en met 17-jarigen, die waarschijnlijk de leeftijdscontroles van BNPL-aanbieders omzeilden. De diensten eisen dat hun klanten minstens 18 jaar zijn. Maar zij controleren de opgegeven geboortedatum alleen als ze een risico zien, bijvoorbeeld bij dure bestellingen.
Elke koop met betaling achteraf door een minderjarige is er een te veel, stelt de AFM. Daarom pleit de AFM voor onmiddellijke invoering van identiteits- en leeftijdscontrole bij elke transactie.